Những tuyệt phẩm nghệ thuật của người phụ nữ nghèo

Khó ai có thể ngờ người phụ nữ nhỏ nhắn, ăn mặc giản dị ấy lại là tác giả của những tuyệt phẩm nghệ thuật có một không hai.

Đó là mô hình chùa Một Cột, nhà sàn Bác Hồ, không gian lầu son gác tía của Kiều gặp Kim Trọng hay kiến trúc gô-tích của nhà thờ Lớn Hà Nội... ở đó mọi thứ đều nhỏ nhắn nhưng tinh xảo và tinh tế đến kinh ngạc. Chị là Nguyễn Kim Thoa, một người phụ nữ Hà Nội.
 
Ý tưởng đến từ giấc mơ


Sinh năm 1973, ngay từ khi lên sáu, lên bảy chị Thoa đã bộc lộ niềm say mê đặc biệt với thú vui làm ra các mô hình nhỏ xíu bằng bằng tre, trúc và gỗ. Niềm đam mê đó đã vượt qua thú vui của một đứa trẻ, bởi đa số những trẻ em cùng trang lứa chơi đồ chơi chỉ dăm bữa nửa tháng là đã chán, riêng Thoa cứ miệt mài đẽo gọt các khúc gỗ, thanh tre hết ngày này sang ngày khác. Cô càng làm càng chăm chú, nghiêm túc như bị hút hết hồn vía vào công việc.

Chị Thoa tâm sự: nói ra thì mọi người không tin nhưng hầu như mỗi sản phẩm mình làm ra đều bắt nguồn từ một giấc mơ. Ở đó một người vô hình nào đó đã hướng dẫn cho mình chủ đề, cách làm. Thậm chí khi mình làm chưa đúng, dù chỉ một chi tiết cực nhỏ thì trong mơ mình cũng được nhắc làm lại và làm với tỷ lệ như thế nào cho thật đúng, thật cân đối, sinh động.

Suốt cả thời thơ ấu cho đến những năm học phổ thông, chị Thoa vẫn miệt mài với đam mê của mình. Cũng đã có một số sản phẩm chị làm ra được người nước ngoài trả giá cao nhưng đến tác phẩm phiên bản chùa Một Cột thì chị nhất định không bán. Nhiều người trong gia đình chị còn nhớ năm 2000, có vợ chồng người Pháp đã trả giá tác phẩm này đến 5.000 USD, một gia tài lớn đối với người phụ nữ nghèo sống trong căn nhà tạm ở chân cầu Chương Dương, nhưng chị vẫn lắc đầu. Và, cứ thế vừa đi làm thuê để kiếm sống, chị vừa miệt mài với thú vui đẽo gọt của mình...

Mô hình nhà sàn Bác Hồ.

Câu chuyện về chị có người tin có người không tin nhưng thực tế chẳng phải đã có nhiều điều kỳ diệu, nhiều phát kiến khoa học đến từ các giấc mơ đó sao? Chỉ biết rằng, khi chiêm ngưỡng những tác phẩm chị làm ai nấy đều trầm trồ, cảm phục trước sự kiên nhẫn, tỉ mỉ, tinh tế đến hoàn mỹ mà không phải ai đam mê cũng có thể làm được chúng.

Những tuyệt phẩm đẹp từng mi-li-mét

Rồi cũng đến ngày tài năng và niềm say mê của chị Thoa được mọi người biết đến khi người anh em sinh đôi của chị đưa chị đến giới thiệu với Liên hiệp các Hội UNESCO Việt Nam. Tác phẩm mô hình “Nhà sàn của Bác Hồ” của chị khiến mọi người kinh ngạc bởi sự tỉ mỉ và tinh xảo. Chỉ trên diện tích chỉ bằng một tập vở học sinh mà có đủ cây, vườn, mái lá, hàng rào cây ô rô... đặc biệt ngôi nhà sàn chỉ bằng bao thuốc lá mà bên trong có đủ các vật dụng của Bác Hồ từ chiếc giường, chiếc bàn làm việc, chiếc đồng hồ báo thức, đôi dép cao su... Tất cả chỉ bằng hạt gạo, hạt đỗ, hạt lạc mà tinh xảo, sống động.

Giờ đây sau 10 năm miệt mài, chị Thoa đã có gần chục tác phẩm mà chất liệu chủ yếu là tre, trúc gỗ đó là: mô hình chùa Một Cột (thực hiện trong bốn tháng), mô hình minh hoạ chủ đề Kiều gặp Kim Trọng trong không gian lầu son gác tía (thực hiện ròng rã suốt 5 năm), chủ đề Kiều đi tu (bốn tháng), mô hình kiến trúc gô-tích Nhà thờ Lớn Hà Nội (hai năm)... Chị Thoa cho biết, từ chiếc lá cây hoa sữa nhỏ như hạt gạo trước Nhà thờ Lớn, đến bông hoa, lá sen nhỏ như cúc áo trong hồ ở không gian lầu son gác tía chủ đề Kiều gặp Kim Trọng đều được làm bằng cật tre và gỗ...

Một chuyên gia ngành kiến trúc khi xem mô hình minh hoạ chủ đề Kiều gặp Kim Trọng đã phải thốt lên rằng: không thể tin được đây là sản phẩm của một người chưa qua một lớp mỹ thuật hay kiến trúc nào. Các mô hình có kết cấu cực kỳ chắc chắn, nhiều bộ phận được gắn tản nhiệt chống cong vênh, còn tỷ lệ giữa các chi tiết cho thấy đây là một nhà kiến trúc bậc thầy. Thú vị hơn chủ đề này không có trong thực tế, không có khuôn mẫu ấy vậy mà qua trí tưởng tượng, bàn tay khéo léo của chị Thoa ai cũng bị thuyết phục.

Ông Nguyễn Xuân Thắng, Chủ tịch Liên hiệp các Hội UNESCO Việt Nam, đã nhận xét: “Kim Thoa đã vượt lên trên tầm của một nghệ nhân mỹ nghệ bởi khả năng khái quát, tổng hợp và cách điệu rất cao được thể hiện chính xác tinh vi, trọn vẹn trên một tác phẩm do cô làm ra. Đây là một khả năng đặc biệt, hiếm có và đáng trân trọng”.