Chạy đua với giáo án điện tử
Vài năm gần đây, không ít giáo viên phải chạy đua để có đủ giáo án
điện tử phục vụ các tiết học. Thế nhưng việc áp dụng vào thực tế còn lắm vấn đề.
Nhiều câu chuyện dở khóc dở cười...
 |
| Một tiết tập đọc của học sinh lớp 3/9 Trường tiểu học Kim Đồng, Q.Gò
Vấp, TP.HCM. Giáo án điện tử của giờ học này có hình ảnh minh họa sinh
động - Ảnh: N.HÙNG |
Một giáo viên bậc THCS dạy giáo án điện tử môn lịch sử đến giữa
tiết, khi muốn trở lại trang đầu để dẫn chứng cho trận đánh, cô loay hoay mãi
không biết xử lý ra sao đến toát mồ hôi hột. Cuối cùng, cô đành phải nhờ... học
sinh làm giúp. Giờ sinh vật, khi cô giáo minh họa về hoạt động của chim, bấm mãi
con chuột máy tính mà... chim không chịu bay.
Một giáo viên tiểu học ở Q.10, TP.HCM sử dụng giáo án của đồng
nghiệp, giáo án được biên soạn với cỡ chữ quá nhỏ trong khi đa số học sinh lớp
cô bị cận thị. Tiết dạy có ban giám hiệu dự giờ mà hỏi gì học sinh cũng ngoan
ngoãn ngồi im, không có ý kiến. Bực mình, cô la: “Sao hôm nay lớp mình thụ động
quá vậy?”. Em lớp trưởng rụt rè đứng lên thưa: “Tụi con không nhìn rõ”.
Nhiều câu chuyện dở khóc dở cười liên quan đến sự xuất hiện của
những thiết bị công nghệ thông tin trên lớp, khi mà giáo viên chưa kịp chuẩn bị
hệ thống bài giảng bằng giáo án điện tử.
Thành... chiếu - chép
|
Ông Huỳnh Kim Sen (giám đốc Trung tâm thông tin và
chương trình giáo dục - Sở GD-ĐT TP.HCM): Khuyến khích chia sẻ kinh
nghiệm
Những giáo viên giỏi công nghệ thì rất năng nổ với các hoạt
động ứng dụng công nghệ thông tin, nhưng cũng có bộ phận giáo viên còn bối
rối với máy tính. Vì vậy, cần khuyến khích các thầy cô sẻ chia kinh
nghiệm, mách cho nhau cách làm để giảm bớt thời gian tập huấn. Có giáo
viên nói tôi sắp nghỉ hưu, học làm gì nữa nhưng thực tế việc ứng dụng công
nghệ thông tin vào bài giảng không bao giờ là
muộn. |
Một học sinh lớp 12 Trường THPT TV (TP.HCM) nói: “Học bằng giáo án điện tử
giúp tiết học bớt nhàm chán. Nhưng cũng có những lúc thay vì cô giáo dạy văn
chép những ý chính lên bảng thì cô chiếu slide. Từng đoạn văn một hiện lên rồi
ngay lập tức biến mất để nhường chỗ cho đoạn văn khác, chép không kịp. Cuối
tiết, cả lớp phải xin cô chép lại bài”.
“Thực tế có rất nhiều giáo viên bê nguyên xi bài giảng của người
khác để dạy học sinh của mình - một chuyên viên Sở GD-ĐT TP.HCM đề nghị không
nêu tên phản ảnh - Nhiều giáo viên sử dụng giáo án điện tử chỉ để trình diễn một
vài hình ảnh, một vài đoạn phim cho học sinh xem thích mắt chứ chưa quan tâm đến
hiệu quả của việc dạy tương tác mà giáo án điện tử mang lại. Thay vì ngày xưa
đọc - chép, ghi - chép thì bây giờ đổi mới bằng việc chiếu - chép mà thôi”.
Ở Q.Gò Vấp, để đáp ứng nhu cầu giáo án điện tử, các trường tổ
chức trao đổi giáo án điện tử cho nhau để đảm bảo trường nào cũng có trọn bộ
giáo án điện tử cho tất cả các bài giảng. Tuy nhiên, theo một giáo viên Trường
tiểu học Phan Chu Trinh, Q.Gò Vấp: “Sử dụng LCD giúp bài giảng sinh động nhưng
khâu chuẩn bị tốn thời gian hơn, phải tìm kiếm nhiều tư liệu hơn. Việc các
trường luân phiên làm giáo án và chia sẻ cho nhau giúp các giáo viên có đầy đủ
bộ giáo án, nhưng lại làm mất tính độc lập sáng tạo của từng giáo viên và dẫn
đến bài giảng nào cũng giống nhau, sao chép giữa các trường”.
Sao chép nhau
Tình trạng giáo viên sao chép giáo án điện tử của nhau hoặc tải
trên mạng về ngày càng phổ biến. Theo cô Lê Thị Liên - giáo viên Trường tiểu học
Dương Minh Châu, Q.10: “Để soạn 32 bài giảng môn địa lý lớp 4, tôi phải mất
khoảng hai năm ròng rã làm tư liệu. Nếu một mình tôi sử dụng thì uổng quá. Việc
chia sẻ cho nhiều giáo viên là để đồng nghiệp không phải mất thời gian như mình
nữa. Nhưng trình độ học sinh ở mỗi lớp một khác nên bài giảng không thể giống
nhau. Khi dùng giáo án của người khác phải chỉnh sửa lại cho phù hợp với học
sinh của mình mới cóhiệu quả”.
Ông Trần Mậu Minh, hiệu trưởng Trường THCS Trần Văn Ơn, Q.1 - một
trong những người đầu tiên ở TP.HCM đưa giáo án điện tử vào tiết học, cho biết:
“Những giáo án có thể tải trên mạng về thường không có chất lượng cao. Một giáo
án đạt yêu cầu cả về ý tưởng sư phạm lẫn hiệu quả tương tác giữa thầy và trò
phải có đầy đủ hình ảnh rõ nét, âm thanh sống động. Nhưng nếu như thế sẽ nặng và
rất khó tải về máy tính cá nhân. Chỉ có giáo án điện tử toàn chữ mới dễ tải về
mà thôi”.
Cô Lê Thị Liên đề xuất: “Chương trình nặng nề, giáo viên phải dạy
suốt từ sáng đến chiều rất mệt mỏi, tối về nhà còn phải chấm bài, rồi chuyện gia
đình... khiến họ mệt nhoài. Theo tôi, chỉ nên yêu cầu mỗi thầy cô làm một bài
giảng điện tử trong một năm học. Chứ yêu cầu họ phải liên tục sử dụng phương
pháp giảng dạy hiện đại thì có người sẽ phải đối phó, sao chép y chang bài giảng
của nhau”.
Sử dụng giáo án điện tử đã và đang trở nên phổ biến. Nó được gắn
dưới mục đích tốt đẹp là giảng dạy bằng phương pháp hiện đại - trực quan - sinh
động. “Nhưng không phải bài học nào cũng cần áp dụng giáo án điện tử. Đây chỉ là
một trong nhiều phương pháp dạy học tiên tiến chứ không phải hiệu quả trong mọi
trường hợp. Nếu lạm dụng, nhất là tình trạng sao chép giáo án của nhau, dù là
giáo án điện tử hay không điện tử thì cũng mang tác dụng ngược - bởi mỗi lớp học
cần một giáo án khác nhau” - ông Trần Mậu Minh đúc kết.
|
Cuốn theo phong trào
Một giáo viên Trường tiểu học Trung Phụng, Hà Nội kể: “Mấy
năm trước, nhiều giáo viên chúng tôi hiểu sử dụng máy
chiếu hắt là một cách đổi mới phương pháp. Trường tôi may mắn được
ưu tiên hỗ trợ một chiếc máy như vậy, trị giá lúc đó trên 5 triệu đồng.
Một số trường khác phải mua bằng nguồn xã hội hóa, vì ở trên yêu cầu trang
bị đồng loạt để cùng... đổi mới. Nhưng sau khi mua, máy hầu như chỉ được
sử dụng vào những cuộc họp, hội thảo, những giờ dạy mang tính trình diễn.
Tôi thấy rất lãng phí, trong khi tiền có thể dùng vào nhiều việc khác có
ích cho học sinh hơn”.
Đó không phải là chuyện của riêng trường tiểu học này. Rất
nhiều nơi máy
chiếu được mua về để “đắp chiếu”. Một phần do giáo viên ngại hoặc
lúng túng trong việc sử dụng. Nhưng cũng có nhiều giáo viên, trong đó có
các giáo viên giỏi, cho rằng lạm dụng máy
chiếu theo kiểu phong trào không mang lại hiệu quả, thậm chí với
một số môn học nó làm giảm chất lượng.
Sau “hội chứng máy
chiếu” đến chuyện giáo án điện tử. Phong trào đổi mới phương pháp
dạy học lên cao, ở đâu cũng thấy nói đến giáo án điện tử. Thế nhưng không
ít giáo viên bậc THCS, THPT khi được hỏi đến “giáo án điện tử”, “sáng kiến
kinh nghiệm” đều cười, chung quy vì tính hình thức, đối phó mà họ quá
rõ.
Những hoạt động đổi mới có mục đích rất tốt đẹp nhưng vì
sao giáo viên không ủng hộ? Giáo viên Lê Minh Nguyệt (Hải Phòng) bày tỏ:
“Chúng tôi không thật sự đầu tư tâm huyết vì việc kêu gọi đổi mới mang
nặng tính phong trào”. Có thời gian đi đâu cũng thấy nói đến việc đổi mới
giờ dạy bằng thiết bị trình chiếu, rồi đến giáo án điện tử, rồi chuyện
chấm dứt đọc - chép. Trong khi để việc dạy học thật sự có hiệu quả lệ
thuộc rất nhiều vào điều kiện dạy học, đối tượng học sinh và đặc thù các
môn học.
Một thầy ở Trường Trung Phụng cho rằng thực chất giáo viên
dạy tốt hay không thể hiện ở chỗ người đó biết điều chỉnh cách dạy học phù
hợp với đối tượng học sinh. Với những học sinh trung bình, yếu kém, việc
trình diễn bằng thiết bị hỗ trợ, chia nhóm thảo luận có khi không mang lại
hiệu quả bằng việc thuyết giảng. Tương tự ý kiến này, một cô giáo dạy văn
của Trường THCS Đống Đa, Hà Nội cũng khẳng định với giờ dạy văn, lạm dụng
công nghệ thông tin nhiều phản tác dụng. Nhưng chủ trương, hướng dẫn “đổi
mới” thế nào phải theo thế đó.
Thực trạng chậm đổi mới phương pháp dạy học hiện nay một
phần nguyên nhân ở trình độ giáo viên hạn chế, thiếu động lực, ngại đổi
mới. Nhưng một cản ngại khác không kém quan trọng chính là việc đổi mới
chệch hướng, thiếu thực chất, không tạo được sự đồng thuận trong giáo
giới. |